Sinxron tərcümənin qızıl qaydaları hansılardır? Sizdə bu suala cavab axtarırsız və sualdan başqa heçnə tapa bilmirsiz? Elə isə oxuyun.
Sinxron tərcümənin özəllikləri
Təcrübə göstərшк лш, çox vaxt yaxşı tərcüməçilər xarici dildə ortabab bilən insanlardır. Əksinə, xarici dili mükəmməl bilən insanlar çox vaxt tərcüməçilik edə bilmirlər. Çünki tərcüməçilik işini görən şəxslərin xüsusi qabiliyyətləri və peşə vərdişləri olur.
Dili bilərək tərcümə etmək kifayət etmir, onu qarşı tərəfə ötürmək üçün bacarıqlar tələb olunur. Xüsusəndə sinxron tərcümədə xüsusi bacarıqlar lazımdır. Natiq sizi gözləmir, siz ona çatmaq məcburiyyətindəsiz.
Tərcüməçilər üçün sinxron tərcümənin qızıl qaydaları mövcuddur. Fərqli ölkələrdə bu qaydalar bir birindən biraz fərqlənsə də, ümumən eyni qaydalardır.
Sinxron tərcüməçilərin riayət etməkdə olduğu 11 qızıl qayda
Dünyada fərqli ölkələrdə sinxron tərcümənin qızıl qaydaları ilə bağlı bir çox söylənilmiş fikirlər var. Bu fikirlərdə kiçik fərqlər olsada ümumən eyni qaydalara söykənir. Qeyd olunan sinxron tərcümənin qızıl qaydaları:
- Ən pis tərcümə, tərcümənin heç olmamasından yaxşıdır.
- Tərcüməçi həmişə yüksək, inamlı bir səsə, aydın diksiyaya sahib olmalıdır. Səhvini açıq şəkildə düzəltmək yolverilməzdir.
- Başladığınız ifadəni bitirməyiniz vacibdir.
- Tərcüməçi yalnız tamamilə əmin olduğunu (yəni inamla başa düşdüyünü və buna görə başqa dildə yaxşı ifadə edə biləcəyini) tərcümə edir. Başqa hər şeyi ötürür və ya əvəz edir.
- Dəyişdirmə və ya mətnin başqa bir hissəsindəki məlumatların təkrarlanması yol veriləndir.
- Mənbədə nə olmasından asılı olmayaraq, tərcümədə mütləq əvvəlkinin sonrakı ilə məntiqi əlaqəsini hiss edilməlidir.
- Tərcümə və orijinalın (demək olar ki) uzunluğu üst-üstə düşür.
- Mənbə necə deyirsə də, tərcüməçi qrammatik və leksik cəhətdən düzgün (normativ) danışmalıdır.
- Tərcümə zamanı yalnız sabit ifadələrdən istifadə olunmalıdır.
- Tərcümə zamanı ilk təqdimatda qısaltmalar, adlar, nömrələr buraxılır və ya dəyişdirilir.
- Metafora (və ümumiyyətlə məcazi ifadələr) tərcümədə silinir və / və ya sabit ifadələrlə əvəz olunur.
Bu qaydalar sinxron tərcümənin qızıl qaydalarını tamamilə əhatə etmir. Fərqli dillər üzrə digər qaydalar da mövcuddur.
İlk doqquz qaydaya baxsaq aydın seçilən sosial-psixoloji kökləri olduğunu görərik. Görürük ki, tərcüməçi üçün əsas olan 2 dilə sahib olmaqla yanaşı vəziyyəti idarə etmə bacarığıdır. Tərcüməçi sosioloji mənada öz rolunu, tərcüməçi rolunu oynamağı bacarmalıdır. Düzgün oynayırsa, onunla iştirakçılar arasında ünsiyyət əsnasında etibar yaranır.
Etibar tərcüməçiyə və tərcüməyə qarşıdır, tərcümə olunan orijinala deyil. Orijinalı dinləyicilər bilmir. Güvən iştirakçıların tərcümədə deyilənlərin həqiqət olduğuna inandığı mənada deyil, tərcüməçinin düzgün tərcümə etdiyinə və ümumiyyətlə peşəkarlığına olan inamdır.
Tərcüməçi auditoriyanın etibarını necə qazana bilər?
Hansı tərcüməçi auditoriyanın etibarını qazana bilər? Əlbəttə ki, tərcümə zamanı sərbəst olan və asan başa düşülən. Bu bir tamaşa kimi olsada, tamaşadan fərqli olaraq tərcüməçidən səhnədə çətin oyunlar deyil, asanlıq tələb olunur. Asan başa düşlüən olmaq peşəkarlığın göstəricisidir. Bunun üçün ilk növbədə tərcüməçinin özünə inamı olmalı, ruh yüksəkliyi olmalıdır. Əlbətdə ki, bacarıqlar lazım olan səviyyədə olmayandan sonra bunların heç birisi olmur.
Sinxron tərcümənin qızıl qaydalarında istiqamət qətiliklə bu hədəfə yönəldilmişdir: rahatlıq və əminlik hissi yaratmaq.